Helsińska Fundacja Praw Człowieka ujawniła, że Wojewódzki Sąd Administracyjny uwierzył w taktykę pushback, którą stosuje formacja Straż Graniczna. Twarzą tej formacji jest rzeczniczka Anna Michalska, ona staje się – jak to nazywają internauci “Miss Pushback” oraz “twarzą pushbacków”. Wyrok na który powołuje się HFPCz to II SA/Bk 145/2
Przypomnijmy, że kontrowersyjna taktyka stosowana przez mundurowych wzbudza wiele kontrowersji w społeczeństwie. Niektórzy w stanie wzburzenia tymi praktykami mundurowych prowokuje w nich ostrą krytykę. Krytyką, za którą rząd PiS próbuje później karać obywateli stawiając im zarzuty znieważenia funkcjonariusza. Jak dotąd nieskutecznie bo mimo, że PiSowska prokuratura stawia zarzuty i kieruje akty oskarżenia do Sądów to te nie wydają wyroków zgodnie z oczekiwaniem władzy. Sprawa celebrytki Kurdej-Szatan oraz Władysława Frasyniuka są tego najlepszym dowodem.
Wyrok WSA w Białymstoku w sprawie cudzoziemca, który został wypchnięty na Białoruś przez polskich funkcjonariuszy Straży Granicznej, budzi wiele kontrowersji. Sąd stwierdził, że praktyka pushbacku jest niezgodna z prawem krajowym i międzynarodowym. Według relacji skarżącego, funkcjonariusze SG przetrzymywali ich na chłodzie, przez ponad 2 godziny, po czym zmusili do przejścia na terytorium Białorusi. Mimo, że Straż Graniczna twierdziła, że dane skarżącego nie zostały nigdzie odnotowane i nie ma dowodu na to, że faktycznie przekroczył granicę Polski, sąd uznał, że brak urzędowych dowodów dokumentujących wywózkę nie podważa wiarygodności twierdzeń skarżącego. W tym artykule zostaną omówione szczegóły sprawy i reakcje na wyrok sądu.
Według relacji skarżącego, jego stan zdrowia pogorszył się na tyle, że wraz z dwoma innymi osobami próbowali wezwać pomoc. Zostali jednak ujęci przez patrol Straży Granicznej i przetrzymywani na chłodzie przez ponad 2 godziny. Po 2 godzinach zostali przewiezieni do furtki serwisowej w zaporze na linii granicy i zmuszeni do przejścia na terytorium Białorusi. Skarżący twierdził, że w języku angielskim deklarował funkcjonariuszom SG zamiar pozostania w Polsce oraz chęć ubiegania się o ochronę międzynarodową. Wskazywał przy tym na trwający konflikt zbrojny w kraju jego pochodzenia oraz grożące mu tam niehumanitarne traktowanie.
W odpowiedzi na skargę, Straż Graniczna twierdziła, że nie ma dowodu na to, że faktycznie przekroczył on granicę Polski, po czym został zawrócony na Białoruś. Sąd jednak uznał, że brak urzędowych dowodów dokumentujących wywózkę nie podważa wiarygodności twierdzeń skarżącego. Według sądu, sam sposób, w jaki Straż Graniczna zawraca cudzoziemców do granicy sprawia, że poza relacją uchodźców nie ma i w zasadzie nie może być innych dowodów potwierdzających fakt ujęcia i zawrócenia na Białoruś. To, że SG nie prowadzi rejestru cudzoziemców, którzy zostali zawróceni na podstawie Rozporządzenia Granicznego, nie może być interpretowane na niekorzyść skarżącego.
Sąd stwierdził, że kwestia, czy skarżący deklarował chęć ubiegania się o ochronę międzynarodową, nie daje się zweryfikować, ale to nie ma znaczenia dla oceny legalności działania Straży Granicznej. Niezależnie od deklaracji skarżącego, SG dokonała zawrócenia na Białoruś z pominięciem norm prawnych wyższych od Rozporządzenia Granicznego. Sąd podkreślił, że samo zastosowanie przepisu niższego rzędu przy jednoczesnym pominięciu regulacji ustawowych, prawa unijnego i umów międzynarodowych stanowi istotne naruszenie prawa.
Sąd zwrócił uwagę na to, że SG przeprowadzając wywózki nie bada indywidualnej sytuacji zawracanej osoby, nie zbiera żadnego materiału dowodowego i nie uwzględnia sytuacji, w jakiej znajdują się cudzoziemcy w polsko-białoruskiej strefie przygranicznej. To narusza obowiązek indywidualnego rozpatrywania sprawy każdego cudzoziemca, wynikający z zakazu zbiorowego wydalania cudzoziemców zawartego w art. 4 Protokołu nr 4 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Bezczynność Straży Granicznej, polegająca na arbitralnym i automatycznym zastosowaniu Rozporządzenia Granicznego, została uznana przez sąd za naruszenie przepisów Konstytucji RP i art. 4 Protokołu 4 do Konwencji.
Wyrok sądu potwierdza, że praktyka pushbacku stosowana przez polską Straż Graniczną jest niezgodna z prawem krajowym i międzynarodowym. Każde zawrócenie na podstawie Rozporządzenia Granicznego pozbawia cudzoziemca możliwości ubiegania się o ochronę międzynarodową w Polsce, naruszając zasadę non-refoulement wyrażoną w Konwencji Genewskiej i Karcie Praw Podstawowych UE.
Decyzja sądu wzbudza kontrowersje i wywołuje reakcje ze strony organizacji broniących praw człowieka. Wskazuje ona na potrzebę przestrzegania prawa i zapewnienia odpowiedniego traktowania cudzoziemców, szczególnie w sytuacjach dotyczących uchodźców i osób poszukujących ochrony międzynarodowej.
Sprawa ta rzuca światło na działania Straży Granicznej i podkreśla konieczność respektowania praw człowieka oraz przestrzegania międzynarodowych standardów. Wielu ekspertów i organizacji apeluje o przegląd i zmianę praktyk stosowanych przez SG wobec cudzoziemców, aby zapewnić im godne traktowanie oraz możliwość skorzystania z procedur ochrony międzynarodowej. Niezbędne jest uwzględnienie indywidualnych okoliczności i potrzeb każdej osoby, która przekracza granicę w poszukiwaniu schronienia.
Wynik tego postępowania sądowego stanowi ważny precedens i może mieć dalekosiężne konsekwencje dla praktyki pushbacku nie tylko w Polsce, ale także w innych krajach. Organizacje praw człowieka apelują o surowsze egzekwowanie przepisów dotyczących ochrony uchodźców i zapewnienie im dostępu do odpowiednich procedur, które pozwolą im przedstawić swoje wnioski o azyl i ochronę międzynarodową.
Naruszenie zasady non-refoulement, która zabrania deportacji lub odesłania osoby do kraju, w którym groziłoby jej niebezpieczeństwo, jest poważnym naruszeniem praw człowieka. W świetle tego wyroku sądowego konieczne jest dokładne zbadanie i zapewnienie ochrony dla wszystkich osób poszukujących schronienia, zgodnie z międzynarodowymi standardami i przepisami prawnymi.
Niezależnie od kontrowersji wokół tej sprawy, decyzja sądu administracyjnego stanowi ważny krok w kierunku ochrony praw cudzoziemców i przestrzegania zasad państwa prawa. Istotne jest, aby władze odpowiedzialne za egzekwowanie prawa podjęły działania mające na celu zapewnienie godnego traktowania i ochrony dla wszystkich osób, które przekraczają granice w poszukiwaniu lepszych warunków życia lub ochrony przed prześladowaniami.
W świetle tego wyroku sądowego konieczne staje się także przeglądanie obecnych procedur i praktyk Straży Granicznej, aby dostosować je do międzynarodowych standardów i zapewnić skuteczną ochronę praw człowieka. Przyjęcie podejścia opartego na poszanowaniu praw i godności każdej osoby, niezależnie od jej statusu migracyjnego, jest niezbędne dla budowania społeczeństwa opartego na zasadach sprawiedliwości i poszanowania praw człowieka.
Wyrok sądu administracyjnego w sprawie pushbacku stanowi ważny kamień milowy w walce o prawa cudzoziemców i przypomina o konieczności przestrzegania zasad prawa i poszanowania godności każdej osoby. Jest to również sygnał dla innych krajów, aby dokładnie przyjrzeć się swoim praktykom w zakresie migracji i zapewnić odpowiednią ochronę dla wszystkich osób poszukujących schronienia i lepszych warunków życia.
