O praktykach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami, naruszają zasadę uczciwości i sprawiedliwości społecznej, czy nawet są przestępstwem nękania, albo złośliwym niepokojeniem pisaliśmy już kilka razy. Media, ale również eksperci i autorytety medialne porównują praktyki pracowników ZUS do tych, znanych z piramid finansowych jak np. Amber Gold.

Do naszej redakcji zgłosili się przestraszeni czytelnicy, którzy ważne decyzje z terminami zawitymi na udzielenie odpowiedzi pod rygorem uprawomocnienia się szkodliwych dla nich postępowań, wysyłane są listem zwykłym. Często też na fikcyjne adresy, albo na adresy od dawna nieaktualne.

Prowadzę sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych i z moich obserwacji wynika, że ZUS wiele decyzji wysyła do świadczeniobiorców listami niepoleconymi. Są to m.in. decyzje dotyczące wysokości przyznanej emerytury lub odmowy przyznania emerytury pomostowej – mówi adwokat Paweł Matyja w rozmowie z Dziennikiem Gazeta Prawna

Z kolei dr Tomasz Lasocki z Wydziału Prawa i Administracji UW w rozmowie z Dziennikiem Gazeta Prawna uważa:

ZUS nie powinien rezygnować z dostarczania decyzji listem poleconym, w sytuacji gdy inne metody (np. elektroniczne doręczenia przez PUE ZUS) nie są jeszcze tak powszechne. Decyzja musi być bowiem dostarczona do adresata, a list polecony daje największą pewność, że tak się stanie. Ubezpieczony ma 30 dni na odwołanie się od decyzji organu. Termin ten jest liczony od momentu doręczenia pisma adresatowi. Gdy są wątpliwości, kiedy dokładnie listonosz dostarczył list z ZUS, odwołanie wnosi się jak najszybciej, bo dokładne obliczenie końca terminu nie jest możliwe

Od 2016 w mediach można przeczytać o złych praktykach pracowników ZUS-u. Od specjalistów po naczelników.

Jakiś czas temu opisywaliśmy praktyki Naczelnika Wydziału Dochodów i Rozliczeń z wrocławskiego ZUS Pana Marcina Madalińskiego, prawej ręki i bezpośredniego podwładnego Dyrektora ZUS we Wrocławiu. Ów Naczelnik – w ocenie czytelnika, który zgłosił się do naszej redakcji z prośbą o interwencję społeczną – zamiast wysyłać korespondencję z terminami zawitymi na adres, który ubezpieczony zgłosił na formularzach do ZUS we Wrocławiu, wysyła na inny adres, który sam sobie uznał za prawidłowy.

Nasz czytelnik w sierpniu 2019 roku na formularzu ZUS złożył aktualizację jego danych osobowych, w tym danych adresowych, w których wyraźnie wskazał na jaki adres żąda wysyłania do niego wszelkiej korespondencji. Więcej o tej sprawie pisaliśmy tutaj

Podobną czynność we w tym samym miesiącu wykonał w ZUS PUE, do którego używania zachęcała sama Prezes ZUS Pani Gertruda Uścińska. Mimo to, Naczelnik Marcin Madaliński zdecydował się w listopadzie 2019 wysłać pismo z decyzją z terminem zawitym na adres, który od 2011 roku czytelnik miał nieaktualny bo tam już po prostu nie mieszka. Czytelnik przypadkiem dostał informację od lokatorów, że był do niego list z ZUS.

Gdy go odebrał okazało się, że Naczelnik straszył w nim i groził czytelnikowi, że wszczyna ważne dla niego postępowanie i jeśli wnosi się sprzeciw to jest na to określona ilość dni. Po przekroczeniu tych dni decyzja staje się prawomocna. Czytelnik w ostatniej chwili odebrał awizowany list i udało mu się powstrzymać ZUS od wyrządzenia mu krzywdy i szkody.

Czytelnik nie odpuścił i złożył zawiadomienie na Policję w sprawie o złośliwe niepokojenie przejawiające się tym, że Naczelnik Marcin Madaliński złamał RODO i złośliwie wybrał adres, na którym wiedział, że czytelnik nie mieszka. W ocenie czytelnika kierunkowym zamiarem Naczelnika było doprowadzenie do uprawomocnienia się decyzji na szkodę czytelnika wskutek niewniesienia przez niego sprzeciwu. Chodziło o pominięcie procesu sądowego, który może trwać kilka lat, a wyrok może być na korzyć naszego czytelnika. Jeśli taki był plan Naczelnika to niektórzy ocenią go za nikczemny, a z całą pewnością nieetyczny i nieuczciwy.

Naczelnik zeznał na Policji, że nie sprawdzał jaki adres czytelnik podał do ZUS PUE bo nie jest to dla niego wiarygodne źródło informacji. Ponadto zeznał, że w bazie danych osobowych ZUS we Wrocławiu nie było odnotowanej zmiany danych osobowych, w tym adresowych z sierpnia 2019 roku i dlatego Naczelnik udał się do innego wydziału i dokonał oględzin zwolnień lekarskich, jakie czytelnik zgłaszał do ZUS w ciągu ostatnich lat. Wybrał sobie zwolnienie lekarskie z czerwca 2019 i na adres wskazany przez czytelnika w tym zwolnieniu wysłał pismo.

Zachorowałeś na polu namiotowym nad morzem? ZUS zaktualizuje ci adres do doręczeń z Twojego miasta na kemping.

Zaiste jest to dziwna praktyka stosowana przez Naczelników zatrudnionych w ZUS, aby lekceważyć prawa związane z danymi osobowymi, w tym adresowymi, które ubezpieczeni wskazują zarówno na formularzach pocztą, jak i w ZUS PUE. Wybierając adres na który wyślą pisma przeglądają ich zwolnienia lekarskie? Jest to niespotykana metoda wykonywania obowiązków służbowych, której powinien przyjrzeć się Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Nawet jeśli uznać, że ta praktyka nie jest złamaniem prawa i RODO to przecież na zwolnieniu lekarskim lekarze wskazują adres, na którym chory przebywać będzie tylko i wyłącznie w czasie trwania tego L4. Po zakończeniu zwolnienia lekarskiego chory tam przecież nie ma obowiązku przebywać.

Jeśli ktoś mieszkający we Wrocławiu wyjedzie do Ustki na urlop na pole namiotowe i tam się rozchoruje to przecież oczywiste jest, że nie życzy sobie aby dokonać zmian w jego danych osobowych w taki sposób, aby od tego czasu wszelką korespondencję mieszkańca Wrocławia wysyłać na pole namiotowe w Ustce. Dla Naczelnika Marcina Madalińskiego nie jest to jednak oczywiste i stosuje praktykę jak opisaliśmy powyżej.

Inny czytelnik, który zgłosił się do naszej redakcji okazał nam pismo, w którym ZUS dokonuje kontroli prawidłowości naliczenia dochodów ubezpieczonego. Czytelnik jest na rencie po zmarłym małżonku i dorabia sobie w innej firmie. Nie przekracza ustawowo dozwolonych dochodów. ZUS wszczyna przeciwko czytelnikowi kontrolę i daje 7 dni na udzielenie wyjaśnień pod rygorem uznania, że doszło do złamania prawa i cofnięta zostanie renta.

Teoretycznie wszystko jest zgodnie z prawem. Diabeł tkwi w szczegółach. To pismo wysłano nie listem poleconym, ani nie za zwrotnym poręczeniem odbioru, a zwykłym listem, który listonosz wrzucił do skrzynki na listy. Dzień, w którym czytelnik zorientował się, że ma taki list w skrzynce był już po terminie zawitym. Złożona została skarga i reklamacja, a wskazane w piśmie żądania wyjaśnień wysłane, ale czytelnik nie wierzy, że ZUS go nie oszuka i nie uzna, że przysłał żądane dokumenty po terminie. Zwrócił się do naszej redakcji o pomoc w tej sprawie. Do tematu wrócimy gdy poznamy treść pisma z odpowiedzi ZUS naszemu czytelnikowi.

Rzecznik ZUS niby uspokaja, ale czy ktoś mu uwierzy?

Jak się okazuje wyżej opisane praktyki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odbiegają od europejskich standardów i nie mieszczą się w kanonie dobrych praktyk. Można je nawet uznać za złamanie europejskiego prawa osób fizycznych do dobrej administracji. Jednak nie są to przypadki incydentalne. Przed napisaniem tego artykułu wygooglowaliśmy tę praktykę ZUS i okazuje się, że media od 2016 alarmują, że ZUS w ten sposób oszukuje ich czytelników. Teoretycznie rzecznik ZUS uspokajał czytelników Dziennika Gazety Prawnej:

Nie ma tu żadnego problemu dla naszych klientów – przekonuje Wojciech Andrusiewicz, rzecznik ZUS (obecnie rzecznik Ministerstwa Zdrowia) – Wskazuje, że zgodnie z przepisami ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.), organ rentowy może przesyłać pisma i decyzje listem zwykłym. Regulacja ta nie wywołuje negatywnych konsekwencji dla strony. Ciężar udowodnienia, że odwołujący się przekroczył miesięczny termin do zaskarżenia decyzji, spoczywa bowiem na organie rentowym.

W praktyce do naszej redakcji docierają sygnały od czytelników, którzy się czują po prostu oszukani przez pracowników ZUS bo stwierdzają oni, że termin na sprzeciw minął i decyzja się uprawomocniła. Gdy czytamy artykuły w różnych mediach to metoda jest praktykowana przez Zakłady Ubezpieczeń Społecznych w całej Polsce od 2016 roku, a być może i dłużej.

W doktrynie została jednak przyjęta zasada, że pisma kształtujące prawa i obowiązki powinny być wysyłane listami poleconymi. Do takich na pewno zalicza się przesyłki dotyczące wysokości przyznanej emerytury – mówi w rozmowie z Dziennikiem Gazetą Prawną adwokat Paweł Matyja

Tego rodzaju metody i praktyki rzeczywiście bliższe są piramidom finansowym takim jak Amber Gold, niż do instytucji zaufania publicznego, za którą mimo wszystko uchodzić chce Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Nawet Urząd Skarbowy nie pozwala sobie na tak bardzo sprzeczne z etyką, sprzeczne ze sprawiedliwością społeczną i sprzeczne z dobrymi obyczajami praktyki. Trudno nie odnieść wrażenia, że jest to celowe działanie, aby uniemożliwić ubezpieczonym wniesienie sprzeciwu i dążenie ze strony pracowników Zakładów Ubezpieczeń Społecznych do działania na szkodę osób, których dane przetwarzają.

Nasz czytelnik, który zgłosił Naczelnika Marcina Madalińskiego na Policję za wykroczenie z art 107 kodeksu, pozytywnie ocenia pracę policjantów. Naczelnik zeznał wyjaśniając swoje praktyki w sposób wyczerpujący i czytelnik uznał, że jest to dowód na popełnienie na jego szkodę przestępstwa z art. 107 RODO i złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia tego przestępstwa do Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Sprawą zajmie się teraz Prezes UODO czy we wrocławskim ZUS-ie nie dochodzi do uporczywego łamania RODO przez Naczelników i pracowników niższego szczebla. Gdy tylko poznamy stanowisko Urzędu w tej sprawie to niezwłocznie o nim napiszemy.

Policja co prawda uznała, że w działaniu Naczelnika nie było złośliwego niepokojenia bo zeznał on, że był to przypadek incydentalny. Czytelnik ma jednak dowody na to, że miesiąc po złożeniu zeznaniu ten sam Naczelnik znów wysyłał pisma na ten sam nieaktualny adres i zapowiada kolejne zawiadomienie na Policję, do czego zachęca i innych czytelników. Do sprawy będziemy wracać!

Co robić gdy na własnej skórze doświadczymy tych praktyk?

Można oczywiście skorzystać z rady naszego czytelnika i powiadomić zarówno Policję, jak i Urząd Ochrony Danych Osobowych, ale oprócz tego należy przede wszystkim niezwłocznie wnieść sprzeciw i powołać się na to, że ZUS nie posiada dowodu dostarczenia tejże decyzji, a zatem wszelkie konsekwencje formalne, jakie wyciągał wskutek niedoręczonej decyzji powinny być podważone. Z całą pewnością nie wolno się poddawać i przechodzić do porządku dziennego uznając, że już wszystko stracone.